ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

Τα «ακραία καιρικά» φαινόμενα, οι έντονες βροχοπτώσεις και οι πλημμύρες, οι ξηρασίες, οι τυφώνες που παρουσιάζουν έξαρση ακόμη και στην πατρίδα μας τα τελευταία χρόνια είναι το αποτέλεσμα μιας προδιαγεγραμμένης πορείας για τα οποία κανένας ενήλικας δεν αισθάνεται την ανάγκη να απολογηθεί στις ερχόμενες γενιές. 

Όλα αυτά συμβαίνουν γιατί επιζητούμε συνεχώς με έναν αλόγιστο τρόπο την ανάπτυξη και την ευημερία.  Όμως κάθε ανάπτυξη δεν είναι συνώνυμη με την πρόοδο και την ευημερία. Η ανάπτυξη και η πρόοδος είναι συμβατές μόνο όταν διασφαλίζονται και ανανεώνονται τα φυσικά θεμέλια της ζωής, όταν το παρόν δεν υποθηκεύει το μέλλον.  Όμως όταν η ανάπτυξη και η πρόοδος αναφέρεται μόνο στην αναφορά και την προβολή των ποσοτικών μεγεθών τους, αυτή η ανάπτυξη και η πρόοδος συνυπάρχουν με τα μεγάλα και παγκόσμια περιβαλλοντικά προβλήματα που τα σημαντικότερα είναι:

Η αύξηση του πληθυσμού της γης

Ο πληθυσμός της γης υπολογίζεται σήμερα  να ανέρχεται σε 6,1 δισεκατομμύρια και υπολογίζεται το 2050 να φτάσει στα 9,3 δισεκατομμύρια.  Αυτό οφείλεται όχι στην αύξηση των γεννήσεων αλλά στη μείωση της θνησιμότητας.

Υπερεκμετάλλευση των φυσικών πηγών

Σύμφωνα με το WWF υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο η άντληση των φυσικών πηγών ξεπερνά το 20% της δυνατότητας του πλανήτη για την αναπλήρωσή τους.  Σύμφωνα με την ίδια πηγή υπολογίζεται ότι το 2050 ο παγκόσμιος πληθυσμός θα καταναλώσει από 180 έως 220% του βιολογικού δυναμικού του πλανήτη.

Η αλλαγή του κλίματος

Το διοξείδιο του άνθρακα που παράγεται από τις καύσεις ορυκτών θεωρείται ότι συμβάλλει σε μεγάλο ποσοστό στην αλλαγή του κλίματος της γης.

Πρόκειται για το φαινόμενο του θερμοκηπίου του οποίου οι συνέπειες είναι απρόβλεπτες:

·                              Αλλαγή του κλίματος

·                              Επιπτώσεις στη γεωργική παραγωγή

·                              Τήξη των πάγων

·                              Ανύψωση της στάθμης της θάλασσας

·                              Καταστροφή παράκτιων περιοχών και βέβαια αρκετές άλλες

Είδη που απειλούνται

Χιλιάδες είδη ζώων απειλούνται κατά τις επόμενες δεκαετίες, κυρίως λόγω της εξαφάνισης του φυσικού τους χώρο.

Καταστροφή των δασών

Υπολογίζεται σήμερα ότι τα δάση καλύπτουν το 30% της Γης.  Η επιφάνειά τους μειώθηκε σε 2,4% από το 1990.  Τα δάση παγκοσμίως χάνονται για δύο κυρίως λόγους:

·                                Μετατρέπονται σε χρήμα, εξάγονται, πωλούνται και τα κέρδη επενδύονται.

·                              Η γρήγορη αύξηση του πληθυσμού και η εξάπλωση της φτώχειας οδηγεί σε απερίσκεπτη και άνευ σχεδιασμού χρήση των πηγών.

Ρύπανση και έλλειψη του νερού

Η πτώση του επιπέδου των υδροφόρων οριζόντων κατέστη σοβαρό πρόβλημα σε πολλές περιοχές του πλανήτη.  Τα μισά από τα ποτάμια του πλανήτη έχουν χαμηλή ροή ή είναι μολυσμένα.  Οι ελλείψεις καθαρών υδάτινων πόρων αποτελούν σε πολλά μέρη το βασικότερο ανασταλτικό παράγοντα για την αγροτική παραγωγή.  Η υπεράντληση και των υπογείων υδάτων προκαλούν μεγάλα περιβαλλοντικά προβλήματα.

Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε ακόμη τη διάβρωση των εδαφών, την πυρηνική απειλή, την καταστροφή του όζοντος, ο αέρας που δηλητηριάζεται, τις πυρκαγιές, την υποβάθμιση των εκατοντάδων υγροτόπων, την εντατική και αλόγιστη χρήση  των φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων κ.α.

Η θέσπιση αυστηρών νόμων για την αντιμετώπιση του προβλήματος από τα περισσότερα κράτη στον κόσμο δεν φέρνει αποτελέσματα, γιατί τα μέτρα αυτά καταστρατηγούνται από την ανθρώπινη απληστία, αφού ο μοναδικός σκοπός είναι το κέρδος.

Για να υπάρξει αλλαγή στον τρόπο αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών προβλημάτων είναι δύσκολο να γίνει ερήμην του σχολικού θεσμού.  Η εκπαίδευση είναι αυτή που μπορεί να συμβάλλει στην αλλαγή του ισχύοντος συστήματος αξιών, όσον αφορά τα περιβαλλοντικά θέματα και την αντιμετώπισή τους.  Είναι αυτή που πρέπει να λειτουργήσει σαν αιχμή του δόρατος για κοινωνική αλλαγή και να μπορέσει να μπολιάσει τους νέους ανθρώπους με καινούργιες ιδέες, νέες στάσεις και νέο ήθος που ταιριάζουν στις αυξανόμενες ανάγκες του ανθρώπου και της φύσης, με στόχο την οικοδόμηση ενός καλύτερου μέλλοντος για όλο τον πλανήτη.

Είναι αυτή που μπορεί και πρέπει να προετοιμάσει τους νέους ανθρώπους, μέσω της σωστής και τεκμηριωμένης ενημέρωσης και γνώσης για την αποτελεσματικότερη συμμετοχή στη διαμόρφωση της παγκόσμιας κοινωνίας του αύριο.

΄Ετσι η αναγκαιότητα της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης είναι ολοφάνερη, γιατί συμβάλλει ουσιαστικά στη διαμόρφωση νέου ήθους στους σημερινούς μαθητές και αυριανούς πολίτες, του «οικολογικού ήθους».

Η σημασία και η αναγκαιότητα της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης αναγνωρίστηκε σε διεθνείς διασκέψεις, όπως στο Βελιγράδι το 1975, στην Τιφλίδα το 1977, στη Μόσχα το 1987, στο Ρίο το 1992, στη Θεσσαλονίκη το 1997.

Οι στόχοι της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης κινούνται σε δύο επίπεδα:

·                              τη διαμόρφωση ενημερωμένων πολιτών με ανεπτυγμένο το αίσθημα ευθύνης ,με οικολογική παιδεία και οικολογική συνείδηση.   Και παράλληλα συνείδησης κοινωνικής, οικονομικής, πολιτικής και τελικά συνείδηση της βαθύτερης σχέσης που συνδέει τον άνθρωπο με τη φύση.  Συνείδηση του γεγονότος ότι τις αιτίες των περιβαλλοντικών προβλημάτων πρέπει να τις αναζητήσει κανείς στις σχέσεις του ανθρώπου με τη Φύση και του ανθρώπου με τον άνθρωπο και ότι η λύση των περιβαλλοντικών προβλημάτων θα προκύψει μέσα από συλλογικές δράσεις.

·                              τη διαμόρφωση πολιτών με στάσεις και συμπεριφορές φιλικές προς το περιβάλλον και με τη διάθεση για ενεργό συμμετοχή στα κοινωνικά δρώμενα.  ΄Ετσι, λοιπόν, η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση είναι ουσιαστικά Αγωγή του Πολίτη, που έχει στόχο και την κατανόηση των οργανωτικών δομών της κοινωνίας αλλά και την αμφισβήτηση και την προσπάθεια ανατροπής των κακώς κειμένων.  Είναι μια διαφορετική μορφή εκπαίδευσης που προσπαθεί να  ανατρέψει το μαθαίνω και δέχομαι και να το αντικαταστήσει με το κατανοώ για να δράσω.  Μέσα από τους δύο αυτούς βασικούς στόχους η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση πετυχαίνει να δώσει το χαρακτήρα του «περιβαλλοντικά υπεύθυνου πολίτη».

Η Περιβαλλοντική εκπαίδευση είναι μια εκπαίδευση που δίνει έμφαση στις διαλογικές και συμμετοχικές διδακτικές μεθόδους και παράλληλα ενδιαφέρεται για το πέρασμα σε μια οικολογικά βιώσιμη κοινωνία.  Προετοιμάζει μαθητές – αυριανούς πολίτες που θα αποκτήσουν στάση υπευθυνότητας απέναντι στο μέλλον του πλανήτη.

Η μεθοδολογία που ακολουθεί οδηγεί τον αυριανό πολίτη στην αυτοολοκλήρωσή του στη δημιουργία θετικών στάσεων και συμπεριφορών προς το περιβάλλον.  Επικοινωνεί καλύτερα και αναπτύσσει κοινωνική συμπεριφορά, δέχεται πληροφορίες με ένα διαφορετικό τρόπο, εξασκείται στη λήψη αποφάσεων, κατανοεί καλύτερα το ρόλο των διαφόρων κοινωνικών ομάδων, αποκτά το συναίσθημα της συνεργασίας και αλληλεγγύης, αξιοποιεί και αναδεικνύει τις δυνατότητες που του προσφέρει το περιβάλλον που ζει.

Η Περιβαλλοντική Αγωγή είναι φανερό δεν είναι εύκολη διαδικασία και δεν μπορεί απ’ τη μια στιγμή στην άλλη να αλλάξει στάσεις και συμπεριφορές των ανθρώπων απέναντι στο περιβάλλον.

Παρόλα αυτά η επίτευξη των στόχων της είναι η διαμόρφωση συνειδητών πολιτών με γνώσεις, ευαισθησία, συναίσθημα, φαντασία και επίγνωση των σχέσεων που συνδέουν το φυσικό με το ανθρωπογενές περιβάλλον, έτοιμους να προτείνουν λύσεις και να συμμετέχουν στη λήψη και εκτέλεση των αποφάσεων για την προστασία και αναβάθμιση του περιβάλλοντος, αποτελεί την πλέον ελπιδοφόρα επένδυση για ένα καλύτερο, περιβαλλοντικά, μέλλον.  

                                                           ΡΥΠΑΝΣΗ                                                        

Για πολλοστή φορά έρχονται στο προσκήνιο οι φωνές εκείνων που θεωρούν ότι ήρθε η ώρα της άρσης της απαγόρευσης της κυκλοφορίας πετρελαιοκίνητων επιβατηγών οχημάτων στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Υποστηρίζουν μάλιστα ότι η άρση αυτή επιβάλλεται για περιβαλλοντικούς λόγους, αφού οι σύγχρονοι πετρελαιοκινητήρες έχουν επιλύσει πολλά από τα προβλήματα του παρελθόντος και διεκδικούν επί ίσοις όροις μια θέση στους δρόμους, δίπλα στους συμβατικούς βενζινοκινητήρες.

Αφορμή στέκεται η νέα ευρωπαϊκή νομοθεσία (Euro 5), η οποία θα τεθεί ολοκληρωτικά σε ισχύ τον Ιανουάριο του 2011 και η οποία θέτει νέα και αυστηρότερα όρια ως προς τις εκπομπές ρύπων, τόσο στους πετρελαιοκινητήρες, όσο και τους βενζινοκινητήρες.

Η αλήθεια είναι όμως διαφορετική. Παρά τα αυστηρότερα όρια  που προβλέπει η Euro 5, οι περιβαλλοντικές επιδόσεις των πετρελαιοκινητήρων εξακολουθούν να υπολείπονται σημαντικά από τους αντίστοιχους βενζινοκινητήρες, ως προς τις εκπομπές οξειδίων του αζώτου.

Το κείμενο που ακολουθεί στοχεύει στην απομυθοποίηση της δήθεν φιλοπεριβαλλοντικής διάστασης της πετρελαιοκίνησης. Ειδικά μάλιστα για την εξαιρετικά επιβαρημένη ατμόσφαιρα της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, ενδεχόμενη άρση της απαγόρευσης θα προκαλέσει ραγδαία αύξηση των εκπομπών οξειδίων του αζώτου (NO_x) και κατά συνέπεια έξαρση του φωτοχημικού νέφους και των συγκεντρώσεων όζοντος κατά τους θερινούς μήνες.

1. Η πετρελαιοκίνηση εξακολουθεί να υστερεί περιβαλλοντικά σύμφωνα με την πιο πρόσφατη ευρωπαϊκή νομοθεσία (Euro 5).

Η νέα ευρωπαϊκή νομοθεσία (Euro 5), προβλέπει τριπλάσια επιτρεπόμενα όρια εκπομπών οξειδίων του αζώτου (NO_x)για τους πετρελαιοκινητήρες σε σύγκριση με τα αντίστοιχα όρια των βενζινοκινητήρων. Ο παρακάτω πίνακας είναι αποκαλυπτικός.

Όρια εκπομπών (μg / χμ)
EURO 5 (2009)
	Πετρελαιοκινητήρες	Βενζινοκινητήρες
Μικροσωματίδια (PM)	5	5
Οξείδια του αζώτου (ΝΟx)	180	60

Η ευρωπαϊκή νομοθεσία υπολείπεται σημαντικά της αντίστοιχης νομοθεσίας που εφαρμόζεται στις ΗΠΑ. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα επιτρεπόμενα όρια για τις εκπομπές οξειδίων του αζώτου που ισχύουν από το 2007 στις ΗΠΑ (44 μg / χμ), είναι αυστηρότερα ακόμα και από τα όρια (80 μg / χμ) που θα ισχύσουν στην Ευρώπη από το 2014 με τη Euro 6.

2. Η στροφή προς την πετρελαιοκίνηση θα επιδεινώσει την ατμοσφαιρική ρύπανση σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.

Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα ευρωπαϊκά στοιχεία[1], η Ελλάδα κατέχει το τρίτο μεγαλύτερο ποσοστό (50%) σε σταθμούς με υπερβάσεις του ορίου ενημέρωσης στις συγκεντρώσεις όζοντος το καλοκαίρι του 2009. Η Ελλάδα ήταν επίσης η τέταρτη χώρα με τις περισσότερες ημέρες (160) στις οποίες σημειώθηκε υπέρβαση του μακροπρόθεσμου στόχου για την προστασία της ανθρώπινης υγείας (LTO). Ενδεχόμενη άρση της απαγόρευσης της πετρελαιοκίνησης θα είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση των εκπομπών οξειδίων του αζώτου (NO_x), οι οποίες με τη σειρά τους θα προκαλέσουν την αύξηση των συγκεντρώσεων όζοντος στα δύο μεγάλα και ήδη επιβαρυμένα[2] αστικά κέντρα της χώρας. Το επιχείρημα αυτό ενισχύεται από προκαταρκτικά ευρήματα[3] που δημοσιεύθηκαν πρόσφατα στη Μεγάλη Βρετανία, σύμφωνα με τα οποία οι εκπομπές οξειδίων του αζώτου από τους πετρελαιοκινητήρες δε δείχνουν πτωτικές τάσεις από το 1993, όταν και τέθηκε σε ισχύ η Euro I, σε αντίθεση με τους βενζινοκινητήρες. Η εξέλιξη αυτή σε μεγάλο βαθμό εξηγεί την έλλειψη σημαντικής μείωσης των εκπομπών οξειδίων του αζώτου σε πολλούς σταθμούς μέτρησης στην Αγγλία. Επιπλέον, μελέτη του Πανεπιστημίου Stanford για τις ΗΠΑ επιβεβαίωσε ότι η στροφή στην πετρελαιοκίνηση θα είχε ως αποτέλεσμα την όξυνση του φωτοχημικού νέφους της χώρας.[4]

3. Δεν υπάρχει ικανός ελεγκτικός και κυρωτικός μηχανισμός στις περιπτώσεις παραβάσεων.

Σύμφωνα με το Τμήμα Αυτοκινήτων και Εξωτερικών Καύσεων της Δ/νσης Ελέγχου Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης και Θορύβου (Δ.Ε.Α.Ρ.Θ.)[5], 4 στα 10 αυτοκίνητα δε διαθέτουν Κάρτα Ελέγχου Καυσαερίων, ενώ για τα αυτοκίνητα που κατασκευάστηκαν πριν το 2002, η εικόνα που παρουσιάζεται είναι κακή πιθανότητα λόγω της παλαιότητας (χιλιομέτρων που έχουν διανύσει) και του ελλιπούς ελέγχου των καταλυτικών μετατροπέων κατά την αντικατάστασή τους. Δυστυχώς, αυτή τη στιγμή κανείς δεν μπορεί να παρακολουθήσει και –πολύ λιγότερο- να εγγυηθεί μακροπρόθεσμα την καλή κατάσταση των πετρελαιοκινητήρων σε περίπτωση άρσης της απαγόρευσης, γεγονός που αναμένεται να οδηγήσει σε δραματική αύξηση των εκπομπών οξειδίων του αζώτου, αλλά και μικροσωματιδίων.

4. Το αρχικό κόστος αγοράς και η κατανάλωση καυσίμου αυξάνονται, όσο βελτιώνονται οι περιβαλλοντικές επιδόσεις των πετρελαιοκινητήρων.

Ο έλεγχος των εκλυόμενων ρύπων (μέσω καταλυτών για τα οξείδια του αζώτου και ειδικών παγίδων για τα σωματίδια) έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της κατανάλωσης (έως και +10% για τους καταλύτες NOx και έως +5% για τις παγίδες σωματιδίων). Η ενσωμάτωση τέτοιων τεχνολογιών στα πετρελαιοκίνητα αυτοκίνητα έχει επίσης ως αποτέλεσμα την αύξηση του κόστους των οχημάτων. Εκτιμάται, για παράδειγμα, ότι η ενσωμάτωση παγίδων σωματιδίων σε ένα νέο αυτοκίνητο (για να πληρούνται οι στόχοι της νέας ευρωπαϊκής νομοθεσίας), συνεπάγεται αύξηση του κόστους κατά 150-800 € για τα ελαφρά οχήματα και 2.000-10.500 € για τα βαρέα οχήματα. Συνεπώς αίρεται σε μεγάλο βαθμό το επιχείρημα περί οικονομικότερης επιλογής για τους καταναλωτές. Την ίδια στιγμή, έρευνες δείχνουν ότι η βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων των βενζινοκινητήρων είναι οικονομικά αποδοτικότερη σε σύγκριση με τους πετρελαιοκινητήρες[6].

5. Η πολιτική ηγεσία μπορεί να στηρίξει την αγορά αυτοκινήτου στην Ελλάδα, χωρίς να στραφεί στην πετρελαιοκίνηση.

Κανείς δεν αμφισβητεί ότι η αγορά αυτοκινήτου στην Ελλάδα σημειώνει πτωτική πορεία, με αρνητικές επιπτώσεις για τους εργαζομένους στον κλάδο. Η οικονομική κρίση είναι προφανώς η κύρια αιτία, χωρίς ωστόσο να παραβλέπονται ενδεχόμενοι ατυχείς πολιτικοί χειρισμοί. Με δεδομένο ότι οι Έλληνες καταναλωτές προτιμούν κατά κύριο λόγο αυτοκίνητα χαμηλού κόστους αγοράς και κατανάλωσης, η πολιτική ηγεσία μπορεί να προβλέψει οικονομικά κίνητρα για την αγορά αυτοκινήτων με χαμηλή κατανάλωση καυσίμου και χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Ως κριτήριο για την προώθηση και εφαρμογή των κινήτρων, προτείνεται σήμερα το όριο των 130 gr CO₂ / χμ -ώστε να προκρίνονται μόνο τα πιο αποδοτικά αυτοκίνητα. Το όριο αυτό θα πρέπει να μεταβάλλεται για να συνάδει με τις εξελίξεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας (π.χ. 120 γρ/χλμ από το 2012 κοκ).

Η αστάθεια των τιμών του πετρελαίου, η ανάγκη για ενεργειακή ασφάλεια και η κλιματική απειλή έχουν οδηγήσει διεθνώς στη θέσπιση νομοθεσίας για πιο αυστηρές προδιαγραφές στα νέα αυτοκίνητα. Οι νέες εξελίξεις υποχρεώνουν τις αυτοκινητοβιομηχανίες να στραφούν στην εκμετάλλευση των σημερινών τεχνολογικών δυνατοτήτων για πιο αποδοτικά οχήματα και παράλληλα να επενδύσουν εκατομμύρια ευρώ σε έρευνα και ανάπτυξη νέων τεχνολογιών προς αυτήν την κατεύθυνση. Ως αποτέλεσμα στο εγγύς μέλλον αναμένεται να υπάρξουν στην αγορά πολύ πιο αποδοτικά οχήματα, ειδικότερα για τα μοντέλα μικρού κυβισμού. Η ελληνική κυβέρνηση μπορεί να στηρίξει την αγορά, με κύριο γνώμονα την προστασία του περιβάλλοντος και του βιοτικού επιπέδου των Ελλήνων πολιτών, χωρίς να στραφεί στην πετρελαιοκίνηση.

Οι αμμοθύελλες με προέλευση τη Σαχάρα έχουν δεκαπλασιαστεί μέσα στα 50 τελευταία χρόνια, συμβάλλοντας στην κλιματική αλλαγή, απειλώντας τη δημόσια υγεία και καταστρέφοντας κοραλλιογενείς υφάλους χιλιάδες μίλια μακριά, σύμφωνα με ανακοίνωση σε Διεθνές Γεωγραφικό Συνέδριο που πραγματοποιήθηκε φέτος το καλοκαίρι στη Γλασκώβη. Και μια από τις κύριες αιτίες για αυτή την καταστροφική αλλαγή, είναι η αντικατάσταση της καμήλας με το 4Χ4, που έχει γίνει πλέον το προτιμώμενο όχημα για τη διάσχιση της ερήμου!

Ο Andrew Goudie, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, κατηγόρησε την "κυριαρχία του Τογιότα" ως υπεύθυνη για την καταστροφή του λεπτού στρώματος από λειχήνες και πέτρες, το οποίο προστάτευε τεράστιες εκτάσεις της Σαχάρας από τους ανέμους στη διάρκεια αναρίθμητων αιώνων.

Η οδήγηση στους τέσσερις τροχούς, λέει ο καθηγητής, μαζί με την υπερβόσκηση και την αποδάσωση, είναι οι κύριες αιτίες του αυξανόμενου παγκόσμιου προβλήματος των αμμοθυελλών, το μέγεθος του οποίου είναι πολύ μεγαλύτερο από ότι είχαμε συνειδητοποιήσει.

"Είμαι απολύτως σοβαρός, πρέπει να κοιτάξετε από τον αέρα και θα δείτε όλη την επιφάνεια της ερήμου χαραγμένη από ρόδες", πρόσθεσε. "Οι άνθρωποι κινούνται αδιακρίτως στην επιφάνεια σπάζοντάς την. Εάν ήταν στο χέρι μου θα τους απαγόρευα να οδηγούν εκτός δρόμου."

Το πρόβλημα έχει γίνει τόσο σοβαρό ώστε εκτιμάται ότι 2 με 3 δισεκατομμύρια τόνοι σκόνης μεταφέρονται από τον αέρα μακριά κάθε χρόνο. Οι θύελλες στη Σαχάρα μεταφέρουν σκόνη ψηλά στην ατμόσφαιρα και την αποθέτουν τόσο μακριά όσο η Γροιλανδία και οι ΗΠΑ.

Η Βρετανία βλέπει αυξανόμενα επίπεδα "κόκκινης βροχής", η οποία έρχεται κατευθείαν από τη Σαχάρα, ενώ πετώντας με αεροπλάνο πάνω από τις Άλπεις αυτό το καλοκαίρι ήταν δυνατό κάποιος να δει το χαρακτηριστικό κόκκινο χρώμα της σκόνης στα βουνά.

Αν και οι αμμοθύελλες αποτελούνται κατά κύριο λόγο από σωματίδια χαλαζία, μικρότερα από τους κόκκους της άμμου, περιέχουν επίσης αλάτι και ποσότητες φυτοφαρμάκων τα οποία μπορεί να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα υγείας. Επίσης μπορούν να μεταφέρουν μικρόβια, όπως η της ασθένειας foot and mouth των αγελάδων.

Εκεί όπου πηγή της σκόνης ήταν ο ξερός πυθμένας κάποιας παλαιότερης αλμυρής λίμνης ή της θάλασσας, αλάτι που αποτίθεται από τις θύελλες μπορεί να καταστρέψει αγροτική γη, προκαλώντας περισσότερες ερήμους και περισσότερη άμμο.

Η μεγαλύτερη πηγή σκόνης στον κόσμο βρίσκεται στην κοιλότητα Bodιlι στο Τσαντ, στην περιοχή μεταξύ της διαρκώς συρρικνούμενης λίμνης Τσαντ (σήμερα στο ένα εικοστό του μεγέθους που είχε το 1960) και της Σαχάρας. Από τη κοιλότητα απελευθερώνονται 1,270 εκατομμύρια τόνοι σκόνης το χρόνο, δέκα φορές περισσότερης από όταν άρχισαν οι μετρήσεις το 1947.

Συνολικά από όλη την Σαχάρα και στο Σαχέλ στα νότια όριά της, οι όγκοι σκόνης έχουν αυξηθεί 4 με 6 φορές από τη δεκαετία του '60. Οι χώρες που έχουν επηρεαστεί περισσότερο είναι ο Νίγηρας, το Τσαντ, η βόρεια Νιγηρία, η Μπουρκίνα Φάσο και η Μαυριτανία, σύμφωνα με την έρευνα.

Τα κοράλλια πνίγονται από ασφυξία

Αλλά οι συνέπειες φθάνουν πολύ μακρύτερα. Στην Καραϊβική, 3.000 μίλια μακριά, οι επιστήμονες έχουν άμεσα συσχετίσει το θάνατο των κοραλλιογενών υφάλων με πνιγμό από ασφυξία, λόγω της σκόνης που κλείνει τους πόρους τους!

Αφρικανική σκόνη βρέθηκε όμως και στην Γροιλανδία. Ενώ ο κατάλευκος πάγος αντανακλά την ηλιακή ακτινοβολία πίσω στο διάστημα, όταν καλύπτεται από στρώμα σκόνης είναι πιο σκοτεινός, με αποτέλεσμα να απορροφά ενέργεια και να λειώνει γρηγορότερα. Έτσι όμως επιταχύνεται η άνοδος του επιπέδου των θαλασσών.

Ο καθηγητής Goudie είπε ότι είναι ακόμη αβέβαιο τι άλλα αποτελέσματα έχει η σκόνη στο κλίμα. Η σκόνη ταυτόχρονα αντανακλά τη θερμότητα πίσω στο διάστημα, όταν βρίσκεται στην ατμόσφαιρα, και από την άλλη καλύπτει την Γη εμποδίζοντάς τη να εκπέμψει θερμότητα. Όταν πέφτει στη θάλασσα πολλαπλασιάζει το πλανκτόν, το οποίο απορροφά διοξείδιο του άνθρακα και δροσίζει την επιφάνεια των ωκεανών, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται λιγότερα σύννεφα και λιγότερες βροχές - ένας φαύλος κύκλος ο οποίος κάνει το πρόβλημα της σκόνης χειρότερο.

- Μια τυπική ανεμοθύελλα έχουν εύρος 200 χιλιομέτρων και μεταφέρει 20 με 30 εκατομμύρια τόνους σκόνης, μερικές φορές έως και 100 εκατομμύρια.
- Η σκόνη που κυκλοφορεί στην ατμόσφαιρα παγκοσμίως φτάνει τα 2 με 3 δισεκατομμύρια τόνους το χρόνο.
- Η Φλόριντα δέχεται πάνω από το 50% της Αφρικανικής σκόνης που φτάνει στις ΗΠΑ, με αποτέλεσμα την αύξηση των αναπνευστικών προβλημάτων.
- Η Μαυριτανία, που είχε 2 αμμοθύελλες το χρόνο στις αρχές της δεκαετίας του ΄60, τώρα αντιμετωπίζει 80 κάθε χρόνο!

Κοντά στο μέγιστο βρίσκεται η τρύπα του όζοντος της στρατόσφαιρας, σύμφωνα με ανακοίνωση του UNEP (Πρόγραμμα για το Περιβάλλον του ΟΗΕ).

Οι 250 επιστήμονες από 37 χώρες, που ετοίμασαν την αναφορά, είναι μέλη της επιστημονικής ομάδας που ελέγχει την τήρηση του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ (1987) για τις ουσίες που καταστρέφουν το στρώμα του όζοντος.

Σύμφωνα με την έκθεσή τους, η στρατοσφαιρική ζώνη του όζοντος δείχνει σημάδια ανάρρωσης από τις επιδράσεις των χημικών εκπομπών, αλλά θα παραμείνει τρωτή και την επόμενη δεκαετία, ακόμη και αν οι χώρες συμμορφωθούν με τις συμφωνίες που έχουν υπογραφεί για την προστασία της.

Συγκεκριμένα, η "τρύπα του όζοντος

τρύπα του όζοντος

" πάνω από την Ανταρκτική κατά την τελευταία δεκαετία αυξήθηκε, αλλά όχι τόσο γρήγορα όσο την δεκαετία του '80 (φωτογραφία: τρύπα του όζοντος, πηγή: NASA).

Αυτό δεν σημαίνει ότι η βλάβη έχει ακόμη αρχίσει να μειώνεται, καθώς αυτή τη στιγμή βρίσκεται στο μέγιστο ή κοντά στο μέγιστο σημείο της, αλλά μάλλον ότι δεν θα συνεχίσει για πολύ ακόμη να μεγαλώνει.

Σύμφωνα με τους παρουσιαστές της αναφοράς, "τα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν ότι το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ πετυχαίνει τους στόχους τους. Κατά τη διάρκεια των επόμενων δεκαετιών, θα δούμε μια ανάκαμψη της ζώνης του όζοντος".

Η στρατοσφαιρική ζώνη του όζοντος είναι ουσιώδης για τη ζωή, καθώς προστατεύει τη γη από τη βλαβερή υπεριώδη ακτινοβολία τύπου Β , και αντανακλά την φονική υπεριώδη τύπου C (UV-C).

Όσο περισσότερη ακτινοβολία UV-C βομβαρδίζει τη γη, τόσο αυξάνονται οι καρκίνοι του δέρματος, οι καταρράκτες στα μάτια, αδυνατίζει το ανοσοποιητικό σύστημα, περιορίζονται οι σοδειές, βλάπτονται τα ωκεάνεια οικοσυστήματα, βλάπτονται τα ζώα, και φθείρονται γρηγορότερα τα πλαστικά.

Σύμφωνα με το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ, οι αναπτυσσόμενες χώρες έχουν αναλάβει την υποχρέωση να μειώσουν την παραγωγή και κατανάλωση CFCs κατά 50% μέχρι το 2005 και κατά 85% μέχρι το 2007. Οι πιο πολλές αναπτυσσόμενες χώρες βρίσκονται στο σωστό δρόμο, αν και κάποιες ακόμη καθυστερούν.

Δύσκολες περιπτώσεις είναι η Κίνα και η Ινδία, οι οποίες τώρα ξεκινούν κάποιες προσπάθειες για την τήρηση των προδιαγραφών , πράγμα αρκετά δύσκολο, καθώς το πρόβλημα δεν αφορά λίγες μόνο μεγάλες εταιρείες, αλλά και χιλιάδες μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, όπως τους κατασκευαστές και επισκευαστές ψυγείων, τους προμηθευτές κλιματιστικών μηχανημάτων κ.λ.π., καθώς και τους χρήστες όλων αυτών των προϊόντων.

Είναι εύκολα αντιληπτό ότι οι δραστηριότητες του ανθρώπου έχουν συμβάλλει στη διαμόρφωση του τοπίου του και της σημερινής περιβαλλοντικής κατάστασης του Αμβρακικού. Οι επεμβάσεις του ανθρώπου στο τοπίο και στα φυσικά οικοσυστήματα πήραν μεγάλες διαστάσεις, ιδιαίτερα στον 20ό αιώνα. Στο όνομα της ανάπτυξης εκτροπές ποταμών, φράγματα, χιλιάδες γεωτρήσεις, εκτεταμένες αποστραγγίσεις και άλλες σοβαρές επεμβάσεις έλαβαν χώρα στην περιοχή. Ορισμένες όμως επεμβάσεις έγιναν χωρίς σχεδιασμό, απρογραμμάτιστα, δίχως να ληφθεί υπόψη η αειφορία και τα σπάνια οικοσυστήματα του Αμβρακικού. Οι πιέσεις που δέχεται ο Αμβρακικός κόλπος είναι πολλές και πολυποίκιλες. Κατά συνέπεια, κρίνεται σκόπιμο να προταθούν μέτρα για τη διαχείριση, αποκατάσταση και αναβάθμιση του οικοσυστήματος.

Ο Αμβρακικός κόλπος είναι ο μεγαλύτερος προς βορρά κόλπος της δυτικής Ελλάδας με έκταση 400 - 405 km2. Διοικητικά ανήκει σε 3 νομούς: τον νομό Άρτας, το νομό Πρεβέζης, και το νομό Αιτωλοακαρνανίας. Ο κόλπος αυτός εισχωρεί βαθιά στη δυτική ακτογραμμή της Ελλάδας, αλλά διατηρεί την επικοινωνία του με το Ιόνιο πέλαγος μέσα από ένα πολύ στενό δίαυλο πλάτους 600 μέτρων και βάθους από 5 έως 15 μέτρα. Πρόκειται για μια κλειστή εσωτερική θάλασσα με μέσο βάθος 26 m και μέγιστο βάθος 65 m. Στα ανατολικά φτάνει ως τις απολήξεις του όρους Μακρυνόρος και στα βόρεια στη προσχωσιγενή πεδιάδα της Άρτας, στα δυτικά μια λουρίδα γης, η χερσόνησος της Πρέβεζας, τη χωρίζει από το Ιόνιο πέλαγος και νότια βρέχει τους πρόποδες των Ακαρνανικών ορέων. Στον Αμβρακικό κόλπο εκβάλλουν δυο μεγάλοι ποταμοί ο Άραχθος και ο Λούρος.

Στις εκτάσεις με μόνιμο γλυκό νερό φυτρώνουν νούφαρα (Nymphaea alba), ψαθιά (Typha spp.) και ιτιές. Στους γύρω λόφους επικρατούν τα φρύγανα και οι χαμηλοί θάμνοι, ενώ ανάμεσα τους υπάρχουν και απομεινάρια δασών με δέντρα όπως οι μελικουκιές, κουτσουπιές (Cercis siliquastrum), γκορτσιές (Pyrus amygdaliformis), βελανιδιές (Querqus spp.). Μέσα στο νερό αναπτύσσονται εκτεταμένα υδρόβια λιβάδια με ζωστέρες (Zostera spp.) είδος ανθόφυτου, που προσφέρουν τους σπόρους και τα φύλλα τους τροφή στα υδρόβια πουλιά και διαθέτουν εντυπωσιακές πράσινες αποχρώσεις.

Νομικό Πλαίσιο

Από το 2008 ο Αμβρακικός έχει θεσμοθετηθεί ως Εθνικό Πάρκο και οι δράσεις για την προστασία και ανάδειξή του συντονίζονται από τοπικό Φορέα Διαχείρισης (σχετική ΚΥΑ με θέμα: χαρακτηρισμός των χερσαίων, υδάτινων και θαλάσσιων περιοχών του Αμβρακικού κόλπου ως εθνικού πάρκου). Η σύσταση του Φορέα Διαχείρισης επιταχύνει την προσπάθεια διατήρησης της πλούσιας φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς του. Ο πυρήνας του Εθνικού Πάρκου (περιοχή Προστασίας της Φύσης) προτείνεται να περιλαμβάνει τις τρεις μεγάλες Λιμνοθάλασσες της βόρειας πλευράς του Αμβρακικού Κόλπου (Λογαρού, Ροδιά, Τσουκαλιό), τις μικρότερες Λιμνοθάλασσες Τσοπέλι και Μάζωμα, τις εκβολές των ποταμών Λούρου και Αράχθου.

Περιβαλλοντικές Πιέσεις

Τα σημαντικότερα προβλήματα που επηρεάζουν την ισορροπία του οικοσυστήματος είναι τα ακόλουθα:

1. Η ρύπανση που προέρχεται

• αστικά λύματα & απορρίμματα
• Εντατική χρήση λιπασμάτων & φυτοφαρμάκων
• Ρύπανση από τις δεξαμενές καυσίμων
• ρυπογόνες δραστηριότητες από κτηνοτροφικές & μεταποιητικές μονάδες

2. Η επιβάρυνση του υδρολογικού ισοζυγίου στους ποταμούς & τον Κόλπο

• Από την κατασκευή φραγμάτων της ΔΕΗ στον Λούρο και Άραχθο
• Από τη μείωση του ρυθμού ανανέωσης των νερών από το Ιόνιο
• Από την κατασκευή αναχωμάτων κατά μήκος των ποταμών

Πιο συγκεκριμένα και αναλυτικά:

Με τη δημιουργία του φράγματος στον π. Λούρο, η ροή του ποταμού ελέγχεται και μεγάλο ποσοστό φερτών υλικών κατακρατείται μέσα στον ταμιευτήρα. Από τη μελέτη της διαχρονικής εξέλιξης της παράκτιας περιοχής και του δέλτα του ποταμού Άραχθου, φαίνεται η συνολική τάση περιορισμού του εύρους των λουρονησίδων και οπισθοδρόμησης της ακτογραμμής, σε μικρή απόσταση από τις εκβολές μέχρι την Κορωνησία.

3. Πιέσεις λόγω παράνομων δραστηριοτήτων στους υγροτόπους και τα προστατευμένα είδη

• Τις τελευταίες δεκαετίες πολλές επεμβάσεις έγιναν αυθαίρετα ή παράνομα.
• Η επιχωμάτωση υγροτόπων,
• Η δημιουργία παράνομων χωματερών,
• Η κατασκευή νέων δρόμων,
• Η άναρχη χωροθέτηση νέων δραστηριοτήτων και
• Η αύξηση της δόμησης εκτός οικισμών κατακερματίζουν τους υγρότοπους και αλλοιώνουν το τοπίο.

Προτεινόμενα διαχειριστικά μέτρα

Οι κίνδυνοι είναι δυνατόν να αναχαιτιστούν με τη συνδυασμένη προσπάθεια επιστημόνων, φορέων και κατοίκων, και η διαδικασία υποβάθμισης μπορεί να αναστραφεί με καλύτερη οργάνωση της διαχείρισης της περιοχής. Τα προτεινόμενα διαχειριστικά μέτρα οφείλουν να έχουν μια ολιστική προσέγγιση και να περιλαμβάνουν τρεις πτυχές:

α) Έλεγχος προστατευόμενων ενδιαιτημάτων

β) Παρακολούθηση ποιότητας υδάτων

γ) Εκπαίδευση‐ Επιμόρφωση‐ Ενημέρωση

α) Έλεγχος προστατευόμενων ενδιαιτημάτων

Έλεγχος για να μη μεταβληθούν η έκταση και τα τοπογραφικά χαρακτηριστικά των προστατευόμενων περιοχών (εκχερσώσεις, δόμηση, αμμοληψίες).

Συνεχής καταγραφή και αξιολόγηση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων που αναπτύσσονται στην ευρύτερη περιοχή του Αμβρακικού, ως προς τις συνέπειες τους στην προστατευόμενη περιοχή.

Συνεχής ενημέρωση όλων των ενδιαφερομένων σχετικά με την κατάσταση της περιοχής.

β) Δίκτυο παρακολούθησης νερών λεκανών απορροής Λούρου - Άραχθου, λιμνοθαλασσών Αμβρακικού κόλπου

Το αντικείμενο της δράσης αυτής αφορά την οργάνωση ενός πλήρους και αξιόπιστου συστήματος ελέγχου και παρακολούθησης της ποιότητας των νερών των λεκανών απορροής Άραχθου και Λούρου και κυρίως το νότιο τμήμα τους που επηρεάζει το οικοσύστημα του Αμβρακικού. Στον πίνακα του Παραρτήματος Ι της οδηγίας 2000/60 για τα νερά, παρουσιάζονται οι προτεινόμενες συχνότητες μέτρησης των βασικών φυσικών, χημικών, βιολογικών και υδρομορφολογικών παραμέτρων στους διαφορετικούς τύπους των επιφανειακών υδάτινων σωμάτων όπως αυτές προτείνονται από την κοινοτική οδηγία. Πιο συγκεκριμένα, αρχικά θα πρέπει να καταρτιστεί ένα δίκτυο σταθμών για κάθε υδάτινο σώμα, ομοιόμορφα κατανεμημένο σε όλη του την έκταση. Σε κάθε έναν από τους σταθμούς αυτούς και σε εποχική βάση (χειμώνας, άνοιξη, καλοκαίρι, φθινόπωρο), θα μετρούνται κατά μήκος της υδάτινης στήλης όλες οι παράμετροι που έχουν αναφερθεί πιο πάνω (θερμοκρασία, αλατότητα, δυναμικό οξειδωαναγωγής, διαλυμένο οξυγόνο, διαφάνεια νερού και οι συγκεντρώσεις των θρεπτικών αλάτων (Νιτρικού αζώτου (ΝΟ3Ν) Νιτρώδους αζώτου (ΝΟ2Ν) Αμμωνιακού αζώτου (ΝΗ4Ν) Ολικού αζώτου Ορθοφωσφορικού φωσφόρου (PO4P) Ολικού φωσφόρου – Πυριτίου). 

Φυτοφάρμακα και...τυρόγαλα στον Πηνειό ποταμό

Οι εργαστηριακές εξετάσεις που δόθηκαν πρόσφατα στη δημοσιότητα από τη τελευταία μεγάλη οικολογική καταστροφή που σημειώθηκε στον Πηνειό ποταμό έδειξαν υψηλές συγκεντρώσεις φωσφορικών (της τάξης 2 mg1).

Υψηλές συγκεντρώσεις οργανοφωσφορικών φυτοφάρμακων και συγκεκριμένα πρόκειται για τη δραστική ουσία ( Azinphos methyl). Υψηλό οργανικό φορτίο από δείγματα που προέρχονται από σημείο του ποταμού το οποίο έχει υποστεί ρύπανση από οργανικά απόβλητα (πιθανόν τυρόγαλο από τις πολλές γαλακτοβιομηχανίες που βρίσκονται κατά μήκος του Πηνειού) και υπολείμματα οργανοφωσφορικών φυτοφαρμάκων.

Παρ΄όλα αυτά τα τελευταία χρόνια ανακαλύψανε ορισμένοι δήμοι της περιφέρειας Τρικάλων ότι για την ρύπανση του ποταμού φταίνε οι αδιάφοροι πολίτες. Είναι ένας χρόνος σχετικά πολύ λίγος σε σχέση με τα 3.000 χρόνια που οι άνθρωποι ανακάλυψαν ότι άνθρωποι θα υπάρχουν πάντα αδιάφοροι και θέσπισαν νόμους και κανόνες για να προστατεύσουν τα κοινωνικά και φυσικά αγαθά των πολιτών που δικαιούνται σ΄ αυτή τη ζωή.

Δυστυχώς 3.000 χρόνια για ορισμένους δήμους της περιφέρειας Τρικάλων είναι πολύ λίγα για να ξέρουν ότι χρέος της πολιτείας δεν είναι να καταλογίζει ευθύνες σε ορισμένους πολίτες για τη αδιαφορία τους και την αντικοινωνική συμπεριφορά τους αλλά να προστατεύει όλους τους άλλους πολίτες που θίγονται από μια τέτοια συμπεριφορά. Και μάλιστα όταν πρόκειται για συμπεριφορές που έχουν σχέση με τη μόλυνση του περιβάλλοντος και την προστασία της υγείας.

Πριν δύο χρόνια οι υγειονομικές υπηρεσίες της νομαρχίας Τρικάλων δεν έστειλαν πολίτες στον εισαγγελέα για τη ρύπανση του ποταμού, αλλά καμιά δεκαριά (10) δήμους γιατί ρυπαίνανε ασύστολα και συστηματικά τον Πηνειό ποταμό. Λέτε οι υγειονομικές υπηρεσίες της νομαρχίας Τρικάλων να έστειλαν στον εισαγγελέα Δήμους χωρίς να υπάρχουν ενδείξεις και αποδείξεις ότι οι δήμοι παρανομούν ; Αν είναι δυνατόν. Και όμως οι περισσότεροι δήμαρχοι αθωώθηκαν.

Ποιο είναι το συμπέρασμα : Ότι ο απλός πολίτης όταν παρανομεί πληρώνει πάντα τα σπασμένα ενώ οι δήμοι και ορισμένοι ιθύνοντες απολαμβάνουν μια προκλητική ασυλία.

Και βέβαια μετά την ασυλία έρχεται το θράσος και η κοροϊδία προς όλους τους συντεταγμένους θεσμούς της πολιτείας, όπως το νόημα του Δικαίου Πολιτείας, η προστασία των δικαιωμάτων του Πολίτη, το πολίτευμα της Δημοκρατίας και όλα πια επαφίενται (και ας μη ομολογούνται) στη σωτηρία της κοινωνίας από κάποιον ελέου θεού δικτάτορα.

Ορισμένοι δήμοι της περιφέρειας Τρικάλων έχουν δώσει πολλά δείγματα τέτοιας γραφής και αυτή η μόλυνση είναι χειρότερη από την μόλυνση του Πηνειού ποταμού. Μια μόλυνση που φυσικά έχει σχέση με τη μόλυνση του Πηνειού, του Ληθαίου και των άλλων ποταμών της Θεσσαλικής πεδιάδας. Λέτε να είναι άσχετη η μόλυνση των ποταμών με την νοοτροπία ορισμένων ιθυνόντων που έχουν απέναντι στη ίδια τη ζωή γενικότερα. Π.χ. Ο φασισμός δεν σεβάστηκε ποτέ την έννοια και το βαθύ νόημα της ζωής. Τα δικαιώματα των αδύνατων πλασμάτων, των μειοψηφιών, της φύσης, κ.α.

Η μόλυνση του φασισμού είναι πολύ πιο επικίνδυνη και ορισμένοι ήδη έχουν αρχίσει να ρίχνουν τα φασιστικά απόβλητά τους μες στη κοινωνία.

Αυτή τη στιγμή και μετά από πολλές κινητοποιήσεις για να σωθεί ο Πηνειός ποταμός και παρά τις υποσχέσεις όλων των εμπλεκομένων Δήμων ότι θα σταματήσουν την ρύπανση του ποταμού, ο Πηνειός και οι παραπόταμοί του βρίσκονται σε πιο χειρότερη κατάσταση παρά ποτέ. Η αδιαφορία ορισμένων δήμων (γιατί δεν έχουν πάρει κανένα μέτρο προστασίας), έχει πάρει επικίνδυνες διαστάσεις. Τελευταία ανακάλυψαν μια καινούργια συνταγή. Τις φιέστες. Πρόκειται για εκδηλώσεις για την διάσωση του Πηνειού μετά χορδών και τυμπάνων και άλλων πανηγυρικών λόγων και τραγουδιστών με την ελπίδα να ξορκίσουν το κακό και να σταματήσει από μόνη της η ρύπανση του Πηνειού.

Ο Πηνειός αποδείχθηκε τελευταία και χρυσοφόρος για τους απανταχού ειδικούς επί των ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Κάνε και εσύ ένα μεγάλο σχέδιο διάσωσης του Πηνειού. Μπορείς!!! Σίγουρος μισθός και εισόδημα μεγάλο!!

Σκεφτείτε τα θα γίνει αν σταματήσει η μόλυνση του Πηνειού. Πάνε στράφι όλα τα επιτελικά γραφεία που έχουν στηθεί στους διάφορους δήμους, τις νομαρχίες, τα κόμματα και άλλα περιβαλλοντολογικά γραφεία.

Όλοι φωνάζουν νέα σχέδια, και όλα καταλήγουν στα παλιά. Διότι το σχέδιο υπάρχει από παλιά αλλά κανείς δήμος δεν το εφαρμόζει, γιατί «τα λεφτά είναι πολλά Άρη».

Συμπέρασμα : Τα χρειαζόμαστε τα μολυσμένα ποτάμια διότι είναι τα μόνα που θα φέρουν ανάπτυξη στον τόπο. Και όσο περισσότερα τα μολύνουμε τόσα περισσότερα ευρωδολάρια θα αποσπάσουμε από τα νέα κοινοτικά πακέτα στήριξης που άρχισαν ήδη να τρέχουν πιο γρήγορα από τον Πηνειό ποταμό που παραμένει χρόνια τώρα στάσιμος και έχει μεταβληθεί σε βούρκο και τελευταία έχει πρασινίσει εντελώς από το κακό του.

Η λιμνοθάλασσα της Αγίας Τριάδας Μεγάρων (που αποκαλείται από τους ντόπιους και ως "Βουρκάρι") είναι ένας αβαθής όρμος που βρίσκεται στη νότια ακτή του Δήμου Μεγάρων, μεταξύ Νέας Περάμου, Σαλαμίνας και Πάχης και αποτελεί έναν υγρότοπο ιδιαίτερης οικολογικής αξίας και μοναδικό μεταναστευτικό σταθμό πτηνών στη Δυτική Αττική.

Χαρακτηριστικό σημείο αναφοράς του όρμου (το βάθος του οποίου δεν ξεπερνά το 1 μέτρο), αποτελεί η δημιουργία παράκτιου έλους μεγάλης έκτασης στο δυτικό τμήμα του, το οποίο καλείται «Αλμύρες».

Ο όρμος αποτελεί επίσης φυσικό ιχθυοτροφείο και στο βορειοανατολικό άκρο του (στην είσοδο του κόλπου) φιλοξενούνταιδύο μονάδες οστρακοκαλλιέργειας.

Στο «Βουρκάρι» παρατηρούνται, εκτός των άλλων, περισσότερα από 120 είδη πουλιών, με ιδιαίτερα σημαντική την ολόχρονη παρουσία ερωδιών του είδους Egrettagarzetta (Λευκοτσικνιάς), οι οποίοι δεν φιλοξενούνται σε καμία άλλη περιοχή της ευρύτερης Αττικής και είναι ένα από τα τουλάχιστον είκοσι προστατευόμενα (βάση της Κοινοτικής Νομοθεσίας) είδη πτηνών που καταγράφονται στον υγρότοπο αυτό, όπως και τα ακόλουθα:

Αlcedo atthis (Αλκυόνα), Anthus campestris (Χαμοκελάδα), Ardea putpurea (Πορφυροτσικνιάς), Ardeolla ralloides (Κρυπτοτσικνιάς), Burhinus oedicnemus (Πετροτριλίδα), Calandrella brachydactyla (Μικρογαλιάντρα), Chlidonias hybrida (Μουστακογλάρονο), Chlidonias niger (Μαυρογλάρονο), Emberiza hortulana (Βλάχος), Glareola pratincola (Νεροχελίδονο), Himantopus himantopus (Καλαμοκανάς), Lanius collurio (Αετομάχος), Larus melanocephalus (Σκυλοκούταβος), Phalacrocorax aristotelis (Θαλασσοκόρακας), Phoenicopterus rubber (Φλαμίνγκο), Plegadis falcinelus (Χαλκόκοτα), Sterna albifrons (Νανογλάρονο), Sterna hirundo (Ποταμογλάρονο), Tringa glareloa (Λασπότρυγας), κ.α.

Το σπουδαίο και συνάμα ευπαθές οικοσύστημα του «Βουρκαρίου» δεν έχει υπαχθεί μέχρι σήμερα σε νομικό καθεστώς προστασίας (μολονότι πληροί όλες τις εκ του νόμου προϋποθέσεις για την υπαγωγή του σε αυτό) και δεν έχει ληφθεί κανένα μέτρο για τη διάσωση και προστασία του.

Σύμφωνα με:

α) τα αποτελέσματα της μελέτης του Πανεπιστημίου Αιγαίου / Ιουν.2004, την οποία επιβεβαιώνουν οι από κοινού αυτοψίες της WWF Ελλάς και της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρίας (Ε.Ο.Ε.)/ Νοε.2006,

β) τις προτάσεις της Μελέτης Ολοκληρωμένης Διαχείρισης της παράκτιας ζώνης του Δυτικού Σαρωνικού / Ιαν.2003 - Μαρτ.2004 (η οποία εκπονήθηκε από το Πανεπιστήνιο Θεσσαλίας για λογαριασμό του ίδιου του ΥΠΕΧΩΔΕ),

γ) τα συμπεράσματα της μελέτης του Ελληνικού Κέντρου Θαλλασίων Ερευνών (ΕΛ.Κ.Ε.Θ.Ε.) / Δεκ.2006 (που εκπονήθηκε έπειτα από εντολή της Ανεξάρτητης Αρχής του «Συνηγόρου του Πολίτη»),

δ) τη Γνωμοδότηση του Κου Μιχαήλ Δεκλερή, Πρόεδρο του Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος & Βιωσιμότητας και τέως Αντιπρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) / Ιαν.2008,

ε) το πρόσφατο Πόρισμα της Ανεξάρτητης Αρχής του «Συνηγόρου του Πολίτη» / Αυγ.2008,

στ) πλείστα άλλα αποδεικτικά στοιχεία* (δημόσια έγγραφα, καταγγελίες, σχετικές ερωτήσεις βουλευτών κ.α),

το «Βουρκάρι Μεγάρων» πληροί, κατά τρόπο εξόφθαλμο και αδιαμφισβήτητο, όλα εκείνα τα υγροτοπικά χαρακτηριστικά τα οποία επιβάλλουν (σύμφωνα με την Ελληνική αλλά και την Κοινοτική νομοθεσία για την προστασία του περιβάλλοντος) την άμεση ένταξή του σε νομικό καθεστώς προστασίας.

Δυστυχώς όμως, και παρά και τις έγγραφες δεσμεύσεις και διαβεβαιώσεις των κατά καιρούς συναρμοδίων Υπουργών Γεωργίας και ΥΠΕΧΩΔΕ, ο υγρότοπος του Βουρκαρίου δεν έχει ακόμα προστατευτεί. Αντιθέτως μάλιστα, στην περιοχή αυτή λαμβάνουν χώρα καθημερινά ανθρωπογενείς επεμβάσεις που θέτουν σε κίνδυνο τη βιωσιμότητά του, όπως απόρριψη σκουπιδιών και άναρχα μπαζώματα με σκοπό την ανέγερση βιομηχανικών και βιοτεχνικών μονάδων.

Και όλα αυτά γιατί η περιοχή του υγρότοπου εξακολουθεί λαθεμένα να θεωρείται από την Διοίκηση ως περιοχή χαμηλής βιομηχανικής όχλησης (βάση των χρήσεων γης του Π.Δ. 84/1984), παρά την κατηγορηματικά αντίθετη και σαφή γνωμοδότηση της Ανεξάρτητης Δημόσιας Αρχής του «Συνηγόρου του Πολίτη» που τονίζει ότι, σε κάθε περίπτωση η υποχρέωση προστασίας του Βουρκαρίου απορρέει ευθέως από το άρθρο 24 του Συντάγματος και από το άρθρο 4.1 της Διεθνής Σύμβασης Ραμσάρ για τους υγροβιότοπους, καθώς οι συγκεκριμένες διατάξεις, συνταγματική η πρώτη, απορρέουσα από Διεθνή Σύμβαση η δεύτερη, έχουν αυξημένη τυπική ισχή και υπερισχύουν κάθε άλλης αντίθετης εσωτερικής διάταξης νόμου και βέβαια κάθε αντίθετης διοικητικής πράξης.

Ο «Συνήγορος του Πολίτη» στο πρόσφατο Πόρισμά του (Αύγουστος 2008), καλεί την Τοπική Αυτοδιοίκηση (Δήμο και Νομαρχία), να σταματήσει κάθε είδους νέες αδειοδοτήσεις για βιοτεχνική ή βιομηχανική χρήση στην οικολογικά ευαίσθητη περιοχή του Βουρκαρίου και να λάβει άμεσα τα ενδεδειγμένα μέτρα για την προστασία του υγρότοπου των Μεγάρων.

Όμως μέχρι σήμερα δεν έχει λάβει χώρα καμία σχετική ενέργεια για την προστασία του, ούτε από τη Νομαρχία Δυτικής Αττικής ούτε από το Δήμο Μεγάρων.

Η περιοχή αυτή άλλωστε, είχε γίνει από παλιά στόχος οικονομικών συμφερόντων που στο όνομα του κέρδους αδιαφορούν πλήρως για την καταστροφή του περιβάλλοντος.

Το ‘’πράσινο φως’’ σε τέτοιες βλέψεις έδωσε πέρυσι το Υπουργείο Ανάπτυξης καθώς χορήγησε (στις 24.04.2008) άδεια ηλεκτροπαραγωγής στην εταιρεία ΕΛΠΕ ΑΕ για τη θέση Πέραμα Μεγάρων, δίπλα δηλ. ακριβώς στη μια πλευρά του υγρότοπου! Πρόκειται για άδεια παραγωγής συνδυασμένου κύκλου (με τη χρήση φυσικού αερίου και όχι μόνο), διάρκειας 30 χρόνων με δικαίωμα παράτασης, και ισχύος 390MW e (και όλα αυτά παρά τις έγγραφες δεσμεύσεις από το 2006 του τότε Υπουργού Ανάπτυξης ότι δεν θα γίνει μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στα Μέγαρα).

Επιπρόσθετα εκκρεμεί (από το 2007), πρόταση της Δ/νσης Στήριξης Βιομηχανίας προς το ΥΠΕΧΩΔΕ, η οποία καταδεικνύει την περιοχή του υγρότοπου (Αλμύρες-Λάκκα Μεγάρων), ως πιθανό μέρος μετεγκατάστασης των βυρσοδεψείων του Ρέντη!

Λόγω αυτών των δυσμενών εξελίξεων και της παράλληλης προκλητικής αδράνειας των αρμοδίων Αρχών, οι σύλλογοι της ευρύτερης περιοχής μαζί με ενεργούς πολίτες και άλλους φορείς των Μεγάρων, της Νέας Περάμου και της Σαλαμίνας, και σε συνεχή συνεργασία με άλλες συλλογικότητες και οργανώσεις, έχουμε ήδη αναλάβει δράση.

Από το περασμένο καλοκαίρι έχει υποβληθεί καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή με μόνο σκοπό τη διάσωση και προστασία του υγρότοπου, ενώ παράλληλα καταθέσαμε (στις 25.06.2008) προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ), με σκοπό την αποτροπή της εγκατάστασης της προαναφερθείσας βιομηχανικής μονάδας ηλεκτροπαραγωγής στην περιοχή.