ΦΥΤΟΛΟΓΙΟ

Ρομουλέα

Οικογένεια: Ιριδίδες (Iridaceae, Irisgewächse / Irises)

Romulea linaresii subsp. graeca

ή κάτσα (Κρήτη)

Φινακολιά

Οικογένεια: Thymelaeaceae / Daphne Fam.

Θυμελαία ταρτονράιρα (Thymelaea tartonraira)

ή θερόκαλο (και οι 2 ονομασίες απο Κρήτη). Φώτο: Πόρτο Ράφτη, ταυτοποίηση και υπόδειξη θέσης: giout. (δείτε και το αντίστοιχο άρθρο στη «Χλωρίδα μας«)

Αγριολίβανο

Οικογένεια: Αστερίδες ή Σύνθετα (Asteraceae, Korbblütler / Composites)

Πτιλόστεμον η χαμαιπεύκη (Ptilostemon chamaepeuce)

Το όνομα του γένους προέρχεται απο τις λέξεις πτίλον (χνουδωτό φτερό) + στήμων και αναφέρεται στους χνουδωτούς στήμονες του φυτού ενώ το είδος περιγράφεται με τις λέξεις χαμαί (κάτω) και πεύκη προσδιορίζοντας τη γενική εικόνα του φυτού σαν ένα χαμηλό πεύκο. (Παπιομύτογλου).

Φωτο: βράχια Πόρτο, ταυτοποίηση: giout. Φωτογραφίες απο το άνθος… το Μάρτη-Απρίλη.

Άγριο σκυλάκι

Οικογένεια: Σκροφουλαριίδες (Scrophulariaceae, Rachenblütler / Figworts)

Misopates orontium

Φωτο: βουνά Πόρτο, ταυτοποίηση: giout. Δείτε και το ήμερο.

Λύθρο

Οικογένεια:  Lythraceae / Purple Loosestrife Fam.

Lythrum salicaria

Άλλα ονόματα: βαρυκόχορτο, σαλικάρια, άγνος. Κοινό σε ρυάκια, όχθες ποταμών και γενικά υγρές τοποθεσίες.

Στυπτικό, αντιδιαρροϊκό, κυρίως στα παιδιά. Κατευνάζει το πεπτικό σύστημα σε περιπτώσεις μικροβιακής δυσεντερίας. Εξωτερικά, χρησιμοποιείται η σκόνη του για εντριβές, το βάμμα του κατευνάζει οξείες κολίτιδες, κνησμούς της βαλάνου, κιρσούς και δερματικές παθήσεις όπως το έκζεμα, τα καταπλάσματά του βοηθούν στην επούλωση των πληγών. (Πηγή: 8 )

Φώτο: Κοντά στα Καλάβρυτα, ταυτοποίηση: Insula Alba απο την ομάδα αναγνωρίσεις στο fb.

Σταυροβότανο

Οικογένεια: Βερβενίδες (Verbenaceae, Eisenkrautgewächse / Verbenas)

Βερμπένα η φαρμακευτική (Verbena officinalis)

Άλλα ονόματα:  σταυρόχορτο, γοργόγιαννι.

Έχει ευρύ φάσμα παραδοσιακών χρήσεων. Δυναμώνει το νευρικό σύστημα, διασκορπίζει την κατάθλιψη και εξουδετερώνει τη νευρική εξάντληση. Είναι αποτελεσματική κατά της ημικρανίας και των πονοκεφάλων νευρικής και κυκλοθυμικής φύσης. Ακόμη συνιστάται για τις διαταραχές του συκωτιού και τις πέτρες της χοληδόχου. Πειράματα αποδεικνύουν την επιστημονική βάση για την παραδοσιακή χρήση του φυτού για την αύξηση του μητρικού γάλακτος και τη ρύθμιση της περιόδου. Τέλος απο το βότανο φτιάχνουμε μια καλή στοματική πλύση για την ουλίτιδα.

Στέβια

Οικογένεια: Αστερίδες ή Σύνθετα (Asteraceae, Korbblütler / Composites)

Stevia Rebaudiana Bertoni

Μια και τη βρήκαμε μπροστά μας (στον κήπο του Γιώργου)… «Το πιο πολυσυζητημένο φυτό στις μέρες μας». Από Λατινική Αμερική. Καλλιεργείται στην Κίνα, αλλά και στη Θεσσαλία και στη Μακεδονία. 

Κορονίλλα

Οικογένεια: Φαβίδες ή Χεδρωπά (Fabaceae, Schmetterlingsblütler / Legumes)

Υποοικογένεια: Ψυχανθή

Coronilla emerus

Φωτο: Γαλατάκι Κορινθίας

Τραμιθιά

Οικογένεια: Ανακαρδιίδες (Anacardiaceae, Sumachgewächse / Sumachs)

Πιστακία η τερέβινθος (Pistacia terebinthus)

Άλλα ονόματα: κοκκορεβιθιά. Απο το φυτό, που έχει έντονη ρητινούχα μυρουδιά, συλλέγεται η τερεβινθίνη, μια ρητίνη με θερμαντικές και άλλες ιδιότητες. Τα περίεργα «φρούτα» που παρουσιάζονται συχνά στις τραμιθιές δεν είναι παρά κηκίδια, έργα ημίπτερων εντόμων (Παπιομύτογλου)

Χρυσόξυλο

Οικογένεια: Ανακαρδιίδες (Anacardiaceae, Sumachgewächse / Sumachs)

Cotinus coggygria

ή κότινος. Θάμνος μέχρι 4 μ. Σε βραχώδεις τοποθεσίες της ημιορεινής ζώνης. Φωτο: Γαλατάκι Κορινθίας.

Ευκάλυπτος

Οικογένεια: Μυρτιίδες (Myrtaceae, Myrtengewächse / Myrtles)

Eucalyptus rostratus

Απο Αυστραλία, Τασμανία μεριά. Καλλιεργείται στην Ελλάδα και σε πολλές άλλες χώρες για πολλούς λόγους: «Οι ευκάλυπτοι είναι δένδρα δασικά, αρωματικά, μελιτογόνα, και διακοσμητικά. Καλλιεργούνται κυρίως σε δενδροστοιχίες για την κάλυψη και εξυγίανση τελμάτων και ελών και τη δημιουργία φρακτών για την προστασία διαφόρων καλλιεργειών απο τους ανέμους. Το ξύλο τους είναι σκληρό και χρησιμοποιείται για την κατασκευή ορισμένων αντικειμένων (λαβές εργαλείων, κουτιά κ.α.), επίπλων κτλ. Τοευκαλυπτέλαιο που λαμβάνεται απο τα φύλλα με απόσταξη βρίσκει μεγάλη εφαρμογή στην αρωματοποιία, καραμελοποιία και κυρίως στη φαρμακευτική (ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Τα φύλλα μαζεύονται απο τον Απρίλιο ως το Σεπτέμβριο). Έχει αντισηπτική και αντισπασμωδική ενέργεια και χρησιμοποιείται για την παρασκευή ιδιοσκευασμάτων, χρήσιμων σε παθήσεις αναπνευστικών οργάνων (βρογχίτιδα κτλ.). Ακόμη, επειδή δρα διεγερτικά στο στομάχι, χρησιμοποιείται ως ορεκτικό και χωνευτικό. Επίσης, εξωτερικά, ωςαπολυμαντικό, αποσμητικό και εντομοκτόνο. Η οσμή της ευκαλυπτόλης απομακρύνει τα κουνούπια. 

Κόλιαντρος

Οικογένεια: Απιίδες ή Σκιαδιοφόρα (Apiaceae, Doldenblütler / Umbellifers)

Coriandrum sativum

Είναι αυτοφυές στη Μεσόγειο και στην ανατολική Ευρώπη. Είναι επίσης γνωστό σαν κινέζικος μαϊντανός και τα φρέσκα και με καυτερή γεύση φύλλα του χρησιμοποιούνται στην κινέζικη, ινδική και στην κουζίνα της νοτιοανατολικής Ασίας.  Είναι ωφέλιμο για το πεπτικό σύστημα και ελαττώνει το φούσκωμα. Είναι ορεκτικό συντελώντας στην έκκριση γαστρικού υγρού. 

Στην αραβική κουζίνα χρησιμοποιούνται ευρύτατα τα τριμένα σπέρματά του με το όνομα «κουσμπάρα» (δες «Μολοχία«, «Μουλάχ»)

Κώνειο

Οικογένεια: Απιίδες ή Σκιαδιοφόρα (Apiaceae, Doldenblütler / Umbellifers)

Κώνειο το στικτό (Conium maculatum)

Άλλα ονόματα: μαγκούτα, αμάραγγος (Μάνη), ασκοτιτσάρα (Σπάρτη), καμπουδιά (Κύπρος), βρωμόχορτο, καρπούσα.

Κατά τον Σφήκα («Φαρμακευτικά φυτά της Ελλάδας») το χρησιμοποιούμε σε λειχήνες, ερυσιπέλας, ψωρίαση, καρκίνος του δέρματος κάνοντας κατάπλασμα απο κοπανισμένα φύλλα και βλαστούς στο μέρος που πάσχει. ΠΡΟΣΟΧΗ! Καλό είναι να αποφεύγεται η εσωτερική του χρήση γιατί σε μεγάλη ποσότητα είναι δηλητήριο και φέρνει το θάνατο. (δες Σωκράτη). Κάποια παιδιά στα Καλάβρυτα κόβανε τον ξερό κούφιο βλαστό του και τον καπνίζανε σαν τσιγάρο (Γιώργος)

Φωτο: Καλάβρυτα και απο την επιτυχημένη, εως τώρα, μεταφορά του στο χωράφι.

Πατατιά

Οικογένεια: Σολανίδες (Solanaceae, Nachtschattengewächse / Nightshades)

Solanum tuberosum

άνθος

Μπρόκολο

Οκογένεια: Βρασικίδες ή Σταυροφόρα (Brassicaceae, Kreuzblütler / Crucifers)

Βρασσική η λαχανώδης ποικ. ιταλική (Brassica oleracea subsp. italica)

Ορχιδέα η τετράστικτη

Οικογένεια: Ορχείδες (Orchidaceae \ Orchideen / Orchids)

Ορχιδέα η τετράστικτη ( Orchis quadripunctata)

Σκυλόγλωσα

Οικογένεια: Βοραγινίδες (Boraginaceae, Borretschgewächse / Borrages)

Cynoglossum columnae

Οφρύς των φρυγάνων

Οικογένεια: Ορχείδες (Orchidaceae \ Orchideen / Orchids)

Οφρύς των φρυγάνων (Ophrys phryganae)

Προύνος

Οικογένεια: Ροδίδες (Rosaceae, Rosengewächse / Roses)

Prunus cerasifera «Pissardii»

Λέγεται και καλλωπιστική δαμασκηνιά ή κόκκινη κορομηλιά.

Στουρέκι

Οικογένεια: Globulariaceae, Kugelblumengewächse / Globularias

Γλοβουλαρία η άλυπος (Globularia alypum)

Άλλα ονόματα: αλληλούια, γέννα. Φυτό αρωματικό με καθαρκτικές ιδιότητες. Φώτο: Γαλατάκι Κορινθίας. Για περισσότερες, επιστημονικές, βοτανολογικές και φαρμακευτικές πληροφορίες, στους Plant Hunters.

Γαρδένια

Οικογένεια: Ρουβιίδες (Rubiaceae, Rötegewächse / Bedstraws)

Gardenia jasminoides

Κρανιά

Οικογένεια: Cornaceae, Hartriegelgewächse / Dogwoods

Cornus mas

Σφαιρικός θάμνος με πράσινα φύλλα που γίνονται κίτρινα το φθινόπωρο. Έχει κίτρινα άνθη τον Φεβρουάριο και Μάρτιο, σε γυμνά κλαδιά και κόκκινους εδώδιμους καρπούς το φθινόπωρο, τα γνωστά σε όλους “κράνα”. . Γίνονται ωραία μαρμελάδα.

Βραχυχίτων

Οικογένεια: Sterculiaceae, Stinkbaumgewächse / Sterculias (παραδοσιακά)

Μαλβίδες (Malvaceae, Malvengewächse / Mallows) (νεότερη κατάταξη)

Brachychiton diversifolius

Καλλωπιστικό δέντρο απο Αυστραλία μεριά. Ανήκει στα λεγόμενα δέντρα «ταχείας ανάπτυξης» όπως η λεύκα. Αυτό σημαίνει ότι το προτιμούν οι  Δήμοι για να φανεί πιο γρήγορα το «έργο» τους.

Πυξός

Οικογένεια: Buxaceae, Buchsgewächse / Boxes

Buxus sempervirens

Άλλα ονόματα: τσιμισίρι, πυξάρι, μπόξους. Ιδανικό για φυτογλυπτική (ακούγεται λίγο χάλια). Υπάρχει και αυτοφυές. Την άνοιξη εμφανίζει μικρά, αφανή, κίτρινα άνθη. 

Ράμνος

Οικογένεια: Ραμνίδες (Rhamnaceae, Kreuzdorngewächse / Buckthorns)Rhamnus

Rhamnus sp.

Άλλα ονόματα: μαυραγκαθιά, λατσιχεριά, κιτρινόξυλο. Οι φωτογραφίες είναι απο καλλωπιστικό φυτό του γείτονα στο Πόρτο Ράφτη που έχει μεταφερθεί με σπόρους απο μόνο του. Σαν καλλωπιστικό χρησιμοποιείται ευρύτατα, κυρίως για θαμνοστοιχίες,  γιατί είναι ανθεκτικό στο κρύο, αντέχει δίπλα στη θάλασσα και δεν πιάνει ασθένειες.

Το είδος Rhamnus frangula (κν. βουρβουλιά) είναι και φαρμακευτικό. Χρησιμοποιείται ο φλοιός του που συλλέγεται Όκτώβριο — Νοέμβριο και είναι υπακτικός (σε μικρή ποσότητα) και σε μεγαλύτερες ποσότητες καθαρτικός. Η χρήση του γίνεται μέ φαρμακευτικά παρασκευάσματα αλλά γίνεται καί αφέψημα (2-6%). Μετά το βράσιμο, να αφεθεί να κρυώσει επί 12 ώρες καί έπειτα να χρησιμοποιηθεί το βράδυ κατά την κατάκλιση.

Τό είδος  (Rhamnus cathartica) πού έχει αγκάθια καί τό κοινό όνομα, λευκαγκάθι, σπυράκι, εχει καρπούς καθαρτικούς.

Φωτο απο το άνθος όταν ανθίσει.

Αγριομαρουλιά

Οικογένεια: Αστερίδες ή Σύνθετα (Asteraceae, Korbblütler / Composites)

Taraxacum officinale

Η ρίζα και τα φύλλα βρίσκονται εις φαρμακευτική χρήση (radix taraxaci cum Herba). 

Κερασιά

Οικογένεια: Ροδίδες (Rosaceae, Rosengewächse / Roses)

Κέρασος των πτηνών (Cerasus avium ή Prunus avium)

Πιθανώς να είναι και ιθαγενής της Ευρώπης. Καλλιεργείται ευρύτατα για τους εδώδιμους καρπούς της. Κάποιες ποικιλίες χρησιμοποιούνται ευρύτατα στην παρασκευή ηδυπότων (kirsch, μαρασκίνο κ.α.)

Ενδείκνυνται στην αναιμία, γιατί, λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς τους σε σίδηρο, προάγουν την αιμοποίηση, σε ολιγοθερμιδικές δίαιτες αδυνατίσματος, γιατί τα σάκχαρα, που περιέχουν ικανοποιούν την αίσθηση του γλυκού, χωρίς να επιβαρύνουν τον οργανισμό με θερμίδες. Επίσης δρουν αποτοξινωτικά, για το συκώτι, τη χοληδόχο κύστη, το αδενικό σύστημα και τον οργανισμό γενικότερα.

Καλαμπόκι

Οικογένεια: Αγρωστίδες (Poaceae, Süßgräser / Grasses)

Ζέα η μαύς (Zea mays)

Μάλλον κατάγεται απο το Μεξικό και στην Ευρώπη πρωτοκαλλιεργήθηκε το 1552. Στην Ελλάδα έφθασε γύρω στο 1600 απο την Β. Αφρική εξ’ου και η ονομασία αραβόσιτος. Χρησιμοποιείται ευρύτατα ως τροφή του ανθρώπου (μπομπότα, τορτίγιας, ποπ-κορν κ.α.), ως κτηνοτροφική και στη βιομηχανία παρασκευής αμύλου, γλυκόζης και οινοπνεύματος. Στη λαική θεραπευτική το αφέψημα απο τα ξερά στίγματα (μουστάκια ή γένια καλαμποκιού) χρησιμεύει σα διουρητικό και για παθήσεις γενικά του ουροποιητικού συστήματος.

Καρυδιά

Οικογένεια: Juglandaceae, Walnussgewächse / Walnuts

Γιούγκλανς η βασιλική (Juglans regia)

Έχει ιδιαίτερη πατρίδα τη Βαλκανική χερσόνησο και τη ΝΔ Ασία, καλλιεργείται όμως παντού για τους εδώδιμους καρπούς της και το ξύλο της.

Τα καρύδια είναι πλούσια σε λίπη και πρωτείνες, περιέχουν επίσης και βιταμίνες και συνιστούν τροφή νόστιμη και θρεπτική, μεγάλης ενεργειακής αξίας. Το καρυδέλαιο που βγαίνει απο την πρώτη πίεση των σπερμάτων είναι εδώδιμο, το υπόλοιπο χρησιμοποιείται στη σαπωνοποιία και για την παρασκευή ελαιοχρωμάτων. Ο Διοσκορίδης το συνιστά ως ανθελμινθικό. Τα φύλλα της καρυδιάς έχουν τονωτικές και στυπτικές ιδιότητες. Το εκχύλισμα τους χρησιμοποιείται για τη θεραπεία δερματικών παθήσεων. Επίσης οι καρποί και τα κελύφη δίνουν βαφή καστανού χρώματος, κατάλληλη για λουστράρισμα πατωμάτων. Τέλος η ξυλεία που μας παρέχει είναι άριστης ποιότητας, ευκατέργαστη και χρησιμοποιείται ευρύτατα στην επιπλοποιία πολυτελείας με τη μορφή καπλαμάδων ή συμπαγών, για εσωτερικές επενδύσεις, ξυλόγλυπτα μικροαντικείμενα και κοντάκια όπλων (Πηγή: 1)

Φωτο: Καρυδιές Γιώργου στα Καλάβρυτα. Αναμένεται φυσικά λεπτομερέστερη φωτογράφηση.

Η Καρυδιά προσβάλλεται κυρίως απο 2 αρρώστιες: Η καρπόκαψα ή Κυδία της μηλέας (Cydia pomonella) είναι μια κάμπια, που προσβάλλει και κατατρώγει τα σπέρματα. ΗΜαρσονία της καρυδιάς (Marsonina jungladis) προκαλεί την ανθράκωση. Η δεύτερη καταπολεμάται με βορδιγάλλειο πολτό.

καρπόκαψα

Ρείκι

Οικογένεια: Ερεικίδες (Ericaceae, Heidekrautgewächse / Heathers)

Ερείκη η σπονδυλανθής (Erica manipuliflora)

Φθινοπωρινό ρείκι. Εξαιρετικό μελισσοτροφικό σε δύσκολη εποχή. 

Χαμολιός

Οικογένεια: Αστερίδες ή Σύνθετα (Asteraceae, Korbblütler / Composites)

Cardopatium corymbosum

Σε αμμώδεις παραλίες. Η ονομασία απο την Κρήτη (Σφήκας).

Τηλέγραφος

Οικογένεια: Commelinaceae

Tradescantia Pallida και Tradescantia sillamontana

Σύνηθες καλλωπιστικό των ελληνικών κήπων και βεραντών. Από την αμερικανική ήπειρο.

Αγριογαρύφαλο

Οικογένεια: Καρυοφυλλίδες (Caryophyllaceae, Nelkengewächse / Campions)

Δίανθος ο δελτοειδής (Dianthus deltoides)

Σε δροσερά λειβάδια της ορεινής ζώνης σε Μακεδονία, Ήπειρο, Θεσσαλία.

Νικοτιανή

Οικογένεια: Σολανίδες (Solanaceae, Nachtschattengewächse / Nightshades)

Νικοτιανή η γλαυκή (Nicotiana glauca)

Επιγενές δένδρο ή θαμνος με προέλευση απο τη Νότια Αμερική. Στενός συγγενής της Nicotiana tabacum (ταμπάκο – καπνός) απο τις ποικιλίες του οποίου παρασκευάζονται τα τσιγάρα και τα πούρα. Πολλά μέρη του φυτού είναι δηλητηριώδη.

Ασφοδελίνη

Οικογένεια: Λιλιίδες (Liliaceae, Liliengewächse / Lilies)

Ασφοδελίνη η λιβουρνική (Asphodeline liburnica)

ή περιδρομόχορτο (Κρήτη).

Μοσχάγκαθο

Οικογένεια: Απιίδες ή Σκιαδιοφόρα (Apiaceae, Doldenblütler / Umbellifers)

Ερύγγιο το κρητικό (Eryngium creticum) και

Ερύγγιο των αγρών (Eryngium campestre)

ή αύτακα. (Φωτο: Αλεποχώρι το creticum και χωράφι το campestre)

Παναγιόχορτο

Οικογένεια: Λαμιίδες ή Χειλανθή (Lamiaceae, Lippenblütler / Mints)

Teucrium polium

Λέγεται και λαγοβότανο. Το χρησιμοποιούν για αναπνευστικά προβλήματα, υπέρταση, στομαχόπονο, πυρετό, ως τονωτικό και αντισηπτικό. Υπάρχει και με φουξ χρώμα άνθους, ωστόσο είναι ακριβώς το ίδιο είδος. Δείτε και το άλλο τεύκριο. Ταυτοποίηση, πληροφορίες: Κατερίνα. (Φώτο: άλσος Βείκου)

Βούρτσα

Οικογένεια: Μυρτιίδες (Myrtaceae, Myrtengewächse / Myrtles)

Callistemon laevis

Λέγεται και καλλιστήμων και κατάγεται από την Ωκεανία. Το όνομα του γένους προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις “κάλλιστος” και “στήμονας” λόγω των μεγάλων και διακοσμητικών στημόνων που έχουν στα άνθη τους και τα κάνουν να μοιάζουν με “μπουκαλόβουρτσες”.

Γιακαράντα

Οικογένεια:  Bignoniaceae, Trompetenbaumgewächse / Catalpas

Jacaranda mimosifolia

Το όνομα προφανώς δηλώνει ότι τα φύλλα μοιάζουν με της μιμόζας. Καλλωπιστικό απο τροπικές και υποτροπικές περιοχές. Η Αχαρνών, η Αθηνάς, το Ζάππειο είναι γεμάτες. Φωτο: παρτέρι του Δήμου στη Ν. Ιωνία.

Ακακία Κωσταντινουπόλεως

Οικογένεια: Mimosaceae, Mimosengewächse / Mimosas

Ακακία ροδομέταξη (Albizia julibrissin)

Τη λένε και αυτή Ακακία. Καταγωγή: από τροπικές και υποτροπικές περιοχές. 

Γαζία

Οικογένεια: Mimosaceae, Mimosengewächse / Mimosas

Ακακία η φαρνεζιανή (Acacia farnesiana)

Άλλα ονόματα: γατζία, αμπεριά (έτσι λεγόταν στη Σμύρνη), σκουροπαθιά (Κύπρος). Μοιάζει με κάποιες Μιμόζες αλλά η Γαζία έχει χαρακτηριστικό άρωμα. Ο καρπός είναι χέδρωπας κυλινδρικός και περιέχει σημαντική ποσότητα δεψικών ουσιών. Καλλιεργείται εκτεταμένα στα ανατολικο μεσογειακά παράλια της Γαλλίας, για την παρασκευή αιθερίου ελαίου (essence de cassie) που χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία.

Ανωνίδα

Οικογένεια: Φαβίδες ή Χεδρωπά (Fabaceae, Schmetterlingsblütler / Legumes)

Ononis repens

Σκυλάκι

Οικογένεια: Σκροφουλαριίδες (Scrophulariaceae, Rachenblütler / Figworts)

Antirrhinum majus

Άλλα ονόματα: αντίρρινο, λυκόστομο, λαγουδάκι. Κατάγεται απο τη Μεσόγειο. Καλλιεργούμενο και αυτοφυές σε βράχους, τοίχους σπιτιών, ερείπια συνήθως πρόκειται για το υποείδος tortuosum, ιθαγενές της Ν. Ισπανίας και Σικελίας και έχει σήμερα πλατειά εξαπλωθεί στην Α. Μεσόγειο (Σφήκας). Δείτε και το μονοετές άγριο σκυλάκι.

Λαθούρι

Οικογένεια: Φαβίδες ή Χεδρωπά (Fabaceae, Schmetterlingsblütler / Legumes)

Λάθυρος ο σφαιρικός (Lathyrus sphaericus)

Γένος με πολλά είδη απο τα οποία ο Λάθυρος ο ήμερος (L. sativus) κν. λαθούρι καλλιεργείται κυρίως για ζωοτροφή, ενώ ο Λάθυρος ο εύοσμος (L. odoratus) κν.μοσχομπίζελο σαν διακοσμητικό (Πηγή: 1).

Ο πουρές από βρασμένους (σπασμένους στα 2) καρπούς του L. sativus ονομάζεται φάβα και είναι εκλεκτός μεζές. Φάβα όμως ονομάζεται και το κουκί στα λατινικά, όπως και ο πουρές από άλλα όσπρια (κουκιά, μπιζέλια). Η ονομαστή φάβα Σαντορίνης είναι από L. sativus.

Αχινοπόδι

Οικογένεια: Φαβίδες ή Χεδρωπά (Fabaceae, Schmetterlingsblütler / Legumes)

Γενίστα η ακανθόκλαδος (Genista acanthoclada)

Για πολλά χρόνια τα αχινοπόδια αποτελούσαν την βασική καύσιμη ύλη στα χωριά (Παπιομύτογλου). Το άρθρο θα μπορούσε να είχε τον τίτλο «Αφάνα» αφού αυτό είναι το πιο συνηθισμένο όνομα. «Αφάνες» λένε και άλλα φρύγανα όπως το Sarcopoterion spinosum και η Euphorbia acanthothamnos. 

Βρωμολάχανο

Οκογένεια: Βρασικίδες ή Σταυροφόρα (Brassicaceae, Kreuzblütler / Crucifers)

Cardaria draba (συν. Lepidium draba)

ή καρδάρια. Το όνομα του γένους προέρχεται απο την ελληνική λέξη καρδιά και αναφέρεται στο σχήμα του περικαρπίου.

Μολοχία

Οικογένεια: Μαλβίδες (Malvaceae, Malvengewächse / Mallows)

Κόρχορος ο λαχανήρος (Corchorus olitorius)

Προφέρεται και μουλουχία, λέγεται και αιγυπτιακό σπανάκι και αποκαλείται και λαχανικό για βασιλιάδες . Πλούσιο σε καροτένιο, ασβέστιο και βιτμίνες. Βοηθάει το αμυντικό σύστημα για την πρόληψη του καρκίνου, στην οστεοπόρωση, στην κούραση, υπέρταση και αναιμία. Επίσης, με τις άφθονες διαλυτές διατητικές ίνες που περιέχει, βοηθάει στην υπερχοληστεριναιμία, την παχυσαρκία, το διαβήτη, τη δυσκοιλιότητα, τον καρκίνο του εντέρου και άλλες παθήσεις της σύγχρονης δίαιτας (life-style related στα αγγλικά). Επίσης πολλά είδη του γένους αυτού καλλιεργούνται για τη βιομηχανία κλωστικών ινών και μάλιστα είναι το πιο ευρέως διαδεδομένο μετά το βαμβάκι.

Μελίλωτος

Οικογένεια: Φαβίδες ή Χεδρωπά (Fabaceae, Schmetterlingsblütler / Legumes)

Υποοικογένεια: Ψυχανθή

Μελίλωτος ο φαρμακευτικός (Melilotus officinalis)

Έχει ευχάριστη ιδιάζουσα μυρωδιά (είναι άριστο κτηνοτροφικό φυτό). Χρησιμοποιούνται οι ανθισμένες κορυφές. Τό φρέσκο φυτό μυρίζει ελαφρά, αλλά όταν ξεραθεί μυρίζει πολύ έντονα καί ευχάριστα. Η συγκομιδή γίνεται τό καλοκαίρι, όταν δέν έχει πολύ προχωρήσει ή άνθηση.
Ο μελίλωτος είναι φυτό καταπραϋντικό, αντισπασμωδικό, κατά των αερίων και διαλυτικό. Χρησιμοποιείται και κατά των κολικών (πλύσεις, κλύσμα). Είναι ακόμη στυπτικός καί επουλωτικός και ακόμη αντισηπτικός καί αντιβηχικός. Εξωτερικώς : Είναι ευεργετικός ο βρασμένος μελίλωτος, πάνω στα πρηξίματα μέ φλόγωση. Το αφέψημα του μελίλωτου χρησιμοποιείται ως λοσιόν στην επιπεφυκίτιδα και στό δερματικό ερύθημα. Χυμός του φυτού χρησιμοποιείται κατά του καταρράκτη. 

Αβρουνιά

Οικογένεια: Dioscoreaceae, Yamswurzgewächse / Black-Bryonies

Τάμος ο κοινός (Tamus communis)

Άλλα ονόματα: βρυωνιά, αδράμι, οβριά. Οι ρίζες του, φρέσκες ή αποξηραμένες, περιέχουν μια ουσία που είναι ερεθιστική για το δέρμα καθώς και ίχνη αλκαλοειδών.Ολόκληρο το φυτό είναι τοξικό και έχει προκαλέσει το θάνατο σε παιδιά που δοκίμασαν τους κόκκινους καρπούς. 

Ανθυλλίδα

Οικογένεια: Φαβίδες ή Χεδρωπά (Fabaceae, Schmetterlingsblütler / Legumes)

Anthyllis vulneraria

Λέγεται και «κοκωνόχορτο» ή «σάσωμα» ή «σαρίλα». Το όνομα του γένους είναι σύνθετο από τη λέξη «άνθος» και το «ίουλος» (από το χνούδι που έχουν οι κάλυκες του άνθους). Το όνομα του είδους εκ του λατινικού «vulnus» (πληγή) οφείλεται στο γεγονός ότι παλιά το χρησιμοποιούσαν ως φάρμακο για ανοιχτές πληγές. 

Βρίζα

Οικογένεια: Αγρωστίδες (Poaceae, Süßgräser / Grasses)

Βρίζα η μεγίστη (Briza maxima)

Βρίζα λένε και τη Σίκαλη , ενώ το φυτό με την λατινική ονομασία Briza είναι γνωστό ως ψευδοβρίζα. Άλλα ονόματα: τρεμόχορτο, σκουλαρικιά . Οι ονομασίες παραπέμπουν στα σταχύδια που κρέμονται από το βλαστό και στο παραμικρό φύσημα του ανέμου κουνιούνται. 

Αγρια φράουλα

Οικογένεια: Ροδίδες (Rosaceae, Rosengewächse / Roses)

Φραγκάρια (Fragaria sp.)

Fragaria < Fragrans = ευώδης. Το συκεκριμένο φυτό κατάγεται απο τα Γρεβενά, το καλλιεργεί στα Τρίκαλα ο μπαμπάς της Ιωάννας. Μας έδωσε 4 φυτά γιατί τα 2 είναι για να δώσουν καρπό και τα άλλα για να αμολήσουν βλαστούς (στόλωνες) που έρποντας, ριζώνουν δίνοντας νέα φυτά.

Στην Ελλάδα υπάρχουν αυτοφυή η Φραγκάρια η πρασίνη (Fragaria viridis – μάλλον το είδος της φωτο), η Φραγκάρια η λεπτή (Fragaria vesca) και η Φραγκάρια η μοσχάτη (Fragaria moschata). Απο τα παραπάνω 3 είδη προήλθαν οι καλλιεργούμενες, μικρόκαρπες, ποικιλίες που καλλιεργούνται κυρίως στα νησιά του Ιονίου και κυρίως στην Κέρκυρα. Σε όλη την υπόλοιπη Ελλάδα καλλιεργούνται περίοπου 9000 στρέμματα κάποιας μεγαλόκαρπης ποικιλίας.

Εχίνωπας

Οικογένεια: Φαβίδες ή Χεδρωπά (Fabaceae, Schmetterlingsblütler / Legumes)

Retama monosperma (συν. Genista monosperma)

Επιμένει να βγαίνει μέσα στα αμπέλια, παρα τα φρεζαρίσματα. Και σε άλλες ηλιόλουστες τοποθεσίες. Φωτο: Πόρτο Ράφτη, ταυτοποίηση: Κατερίνα.

Αγριόλυκος

Οικογένεια: Σκροφουλαριίδες (Scrophulariaceae, Rachenblütler / Figworts)

Μπελαρντία η χνουδωτή (Bellardia trixago)

Αγριόλυκοι ή Σταρόλυκοι λέγονται στην Κρήτη (Σφήκας). Το φυτό θεωρείται ημιπαράσιτο αφού κάνει μεν φωτοσύνθεση αλλά παίρνει αρκετά θρεπτικά συστατικά από τις ρίζες άλλων φυτών. Ονομάστηκε έτσι προς τιμή του Ιταλού γιατρού και βοτανολόγου Κάρλο Αντόνιο Μπελλάρντι (1741-1826). Το επίθετο trixago προέρχεται κατά πάσα πιθανότητα από το ελληνικό θριξ – τριχός = τρίχα , και το επίθημα -ago που δηλώνει ομοιότητα, αναφορά στη χνουδωτή όψη των φύλλων του φυτού.

Στελλάρια

Οικογένεια: Καρυοφυλλίδες (Caryophyllaceae, Nelkengewächse / Campions)

Stellaria media

Αγριολίναρο

Οικογένεια: Linaceae, Leingewächse / Linseeds

Λίνο το διετές (Linum bienne) και Linum strictum

Μοιάζει πολύ με το Linum usitatissimum, το ήμερο λινάρι το οποίο ωστόσο είναι αρκετά μεγαλύτερο σε μέγεθος. Φωτο: Πόρτο

Το Λίνον το χρησιμώτατον (L. usitatissimum) είναι γνωστό απο την αρχαιότητα και για τις φαρμακευτικές ιδιότητες των σπερμάτων του αλλά και για τη χρήση των ινών του σε ενδύματα (δες άρθρο: «Τα πάθη του λιναριού«). Το λινέλαιο που βγαίνει απο τα σπέρματα χρησιμοποιείται στην παρασκευή χρωμάτων, βερνικιών, τυπογραφικής μελάνης, στη ζωγραφική και στην κατασκευή αδιάβροχων φελλοταπήτων (linoleum) γιατί έχει την ιδιότητα να πήζει στον αέρα. Στη φαρμακευτική χρησιμοποιείται ο λιναρόσπορος, εσωτερικά ως μαλακτικό και καθαρκτικό, και εξωτερικά ως αντιφλογιστικό κατάπλασμα. Επίσης το λινέλαιο χρησιμοποιείται για εντριβές σε δερματοπάθειες. Τα υπολείματα των βλαστών χρησιμοποιούνται στη χαρτοποιία.

Λαβατέρα

Οικογένεια: Μαλβίδες (Malvaceae, Malvengewächse / Mallows)

Λαβατέρα η θαλάσσια (Lavatera maritima) Φώτο: Λιμάνι Πόρτο και

Λαβατέρα η κρητική (Lavatera cretica) 

Τρημαστέλμα

Οικογένεια: Dipsacaceae, Kardengewächse / Teasels

Lomelosia brachiata (συν. Tremastelma palaestinium).

Μοιάζει πολύ με σκαμπιόζα.

Λαγοκοιμηθιά

Οικογένεια: Λαμιίδες ή Χειλανθή (Lamiaceae, Lippenblütler / Mints)

Τεύκριο η χαμαιδρύς (Teucrium chamaedrys)

ή Χαμαιδρύς (και οι 2 ονομασίες είναι απο την Κρήτη). 

Μαρουλίτσα

Οικογένεια: Αστερίδες ή Σύνθετα (Asteraceae, Korbblütler / Composites)

Κρεπίς η ερυθρή (Crepis rubra)

Το μοναδικό είδος Crepis με ρόδινα άνθη. Τα υπόλοιπα (περίπου 20) έχουν κίτρινα. Η ονομασία είναι απο την Κρήτη. Ο Παπιομύτογλου την αναφέρει και σαν πικραλίδα. Τρώγονται. 

Ουμπίλικος

Οικογένεια: Crassulaceae, Dickblattgewächse / Stonecrops

Ουμπίλικος ο οριζόντιος (Umbilicus horizontalis) και

Ουμπίλικος ο μικρανθής (Umbilicus parviflorus)

Το όνομα προέρχεται απο το λατινικό umbilicus (αφαλός) και παραπέμπει στο σχήμα των φύλλων. 

Ασκόλυμπρος

Οικογένεια: Αστερίδες ή Σύνθετα (Asteraceae, Korbblütler / Composites)

Κενταύρια η ραπανίσκος (Centaurea raphanina) και

Κενταύρια η ακανθώδης (Centaurea spinosa)

Το γένος Κενταύρια αντιπροσωπεύεται στην Ελλάδα με πάνω απο 70 είδη. Πήρε το όνομά του απο τον κένταυρο Χείρωνα που δοκίμασε να γιατρέψει, χωρίς επιτυχία, τις πληγές του με το «Μεγα Κενταύριον» που ήταν ίσως ένα είδος κενταύριας .

Βαλεριανέλλα

Οικογένεια: Βαλεριανίδες (Valerianaceae, Baldriangewächse / Valerians)

Σεράπια

Οικογένεια: Ορχείδες (Orchidaceae \ Orchideen / Orchids)

Σεράπια η ανατολική (Serapia orientalis)

Απήγανος

Οικογένεια : Ρουτίδες (Rutaceae)

Ρούτα η βαρύοσμη (Ruta graveolens)

Σκορτσονέρα

Οικογένεια: Αστερίδες ή Σύνθετα (Asteraceae, Korbblütler / Composites)

Σκορτσονέρα η κροκόφυλλη (Scorzonera crocifolia)

Ορχιδέα η πεταλουδόμορφη

Οικογένεια: Ορχείδες (Orchidaceae \ Orchideen / Orchids)

Ορχιδέα η πεταλουδόμορφη ( Orchis papilionaceae)

Γκαγκέα

Οικογένεια: Λιλιίδες (Liliaceae, Liliengewächse / Lilies)

Γαγέα η ελληνική (Gagea graeca) και

Γαγέα η έμμισχος (Gagea peduncularis)

Άλλα ονόματα: γκάτζια.

Σέδο (Αμάραντο)

Οικογένεια: Crassulaceae, Dickblattgewächse / Stonecrops

Σέδο το παράλιο (Sedum littoreum) και Sedum diffusum και Sedum roseum

Τα Sedum είναι πόες με σαρκώδη φύλλα και είναι γνωστά με τη γενική λαϊκή ονομασία αμάραντα. Το diffusum  είναι καλλωπιστικό, αρκετά κοινό στους ελληνικούς κήπους.

Βίνκα

Οικογένεια: Αποκυνίδες (Apocynaceae, Hundsgiftgewächse / Periwinkles)